انجمن اپتیک و فوتونیک ایران

صدانت به سرِ عقل آمدنِ عقلانیت؛ روایتی از «در ستایش عقل» به سرِ عقل آمدنِ عقلانیت روایتی از «در ستایش عقل» یاسر میردامادی متن پیش‌رو، متن سخنان یاسر میردامادی (مترجم کتاب در ستایش عقل) در جلسه «رونمایی و بررسی کتاب در ستایش عقل» به همت «حلقه دیدگاه نو» است. صوت این جلسه را اینجا بشنوید . . ۱. درآمد «در ستایش عقل» با زیر عنوان «چرا دموکراسی وامدار عقلانیت است» اثر مایکل پاتریک لینچ (متولد ١٩۶۶ میلادى)، استاد فلسفه‌ی دانشگاه کِنِتیکِت در آمریکا، به سال ۲۰۱۲ میلادی از سوی انتشارات دانشگاه اِم‌آی‌تی در آمریکا منتشر شد و ترجمه‌ی فارسی آن اواخر ۲۰۲۳ / نیمه‌ی  ۱۴۰۲ خورشیدی به ترجمه‌ی نگارنده، یاسر میردامادی، از سوی نشر نو در تهران منتشر شد. هدف اصلی کتاب، نقد شکاکیت است، به ویژه شکاکیت نسبت به عقلانیت. بدون اغراق می‌توان گفت در فلسفه، از یونان باستان تا کنون، شکاکیت مسأله‌ی مسأله‌ها بوده است. اما آن‌چه این کتاب را متمایز می‌کند این است که این اثر از بررسی متعارف شکاکیت فرا می‌رود و نشان می‌دهد که شکاکیت نه تنها خطایی فلسفی که خطایی سیاسی است. نظر به اهمیت این موضوع بگذارید در این باب سه نقل قول بیاورم: «این اندیشه که هر چیزی دلبخواهی است اصلی از اصول جامعه‌ی مدنی را از پای‌بست ویران می‌کند؛ آن اصل این است: ما موظفیم درباره‌ی کارهای‌مان به دیگر شهروندان توضیح بدهیم» (ص ۳). در جای دیگر می‌گوید «وقتی از دولت دموکراتیک سخن می‌گوییم منظورمان تا حدودی این است که چنین دولتی دست‌کم در مقام نظر با عقل اداره می‌شود» (ص ۵۳). و نیز: «تعامل سیاسی دموکراتیک مستلزم آن است که به هموطنان خویش به چشم عاملانی عقلانی و خودبنیاد بنگریم که، تحت سیطره قانون، شایسته احترام مساوی ‌‌اند. […] اگر من ا, ...ادامه مطلب

صدانت گفتگوی رضا علیجانی با مصطفی ملکیان: سه محک نهایی؛ عقلانیت، اخلاق جهانی و حقوق بشر سه محک نهایی؛ عقلانیت، اخلاق جهانی و حقوق بشر مصطفی ملکیان پژوهشگر فلسفه منبع: کتاب «آینده اسلام در ایران» / سه محک نهایی؛ عقلانیت، اخلاق جهانی و حقوق بشر چند نوع اسلام در ایران و جهان اسلام معاصر می بینید؟ آیا در اسلام های مشاهده شده در ایران، عربستان، ترکیه، مالزی، طالبان، القاعده، داعش و … رویکرد مشترکی به آینده سازی و تحول اجتماعی و احیانا پیشرفت می توان دید؟ به گمان من، در جهان اسلام معاصر و از جمله در ایران کنونی، کسانی که خودآگاهانه و خودخواسته به اسلام روی آورده اند، به سه گروه اسلام گرایان بنیادگرا، اسلام گرایان سنت گرا، و اسلام گرایان تجددگرا تقسیم می شوند. من در مقاله ی سخنی در چندوچون اسلام و لیبرالیسم«[۱] به یازده وجه  تفاوت هریک از این سه نوع اسلام گرایی با دو نوع دیگر اشاره کرده ام. اما اکثریت عظیم مسلمانان، خودآگاهانه و خودخواسته به اسلام روی نیاورده اند؛ بلکه مانند اکثریت عظیم پیروان سایر ادیان و مذاهب در طول تاریخ، دین خود را از نیاکانشان به ارث برده اند و منفعلانه و بدون تأمل و تحقیق دریافت کرده اند. این اکثریت عظیم را میتوان معتقد به اسلام سنتی (که با اسلام گرایی سنت گرایانه فرق فارق دارد) دانست. اسلام سنتی، مؤلفه های هریک از آن سه نوع اسلام گرایی را در خود دارد و طبعا دستخوش ناسازگاری های درونی بسیاری است. در اسلام های مشاهده شده در سرتاسر جهان، رویکرد مشترکی به آینده سازی، تحول اجتماعی و پیشرفت نمی بینیم. همه از اوضاع واحوال کنونی جهان اسلام ناراضی اند؛ همه نسبت به فرهنگ و تمدن متجدد غربی احساس حقارت و خودکمتربینی دارند (هرچند اسلامگرایان بنیادگرا، و تا حدی کمت, ...ادامه مطلب

صدانت سخنرانی سید علی محمودی با عنوان «کانت، عقلانیت، روشنگری و ایران امروز» سخنرانی سید علی محمودی همراه با پرسش و پاسخ با عنوان «کانت، عقلانیت، روشنگری و ایران امروز» سید علی محمودی پژوهشگر ایرانی و استاد دانشکده روابط بین‌الملل است. آثار او عمدتاً در حوزه نقد اندیشه سیاسی مدرن در ایران و بررسی اندیشه‌های کانت است. برگزارکننده: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران(مدرسۀ تابستانی) زمان: ۲۱ شهریور ماه ۱۴۰۱ محورهای سخنرانی: ۱) روشنگری چیست؟ مبانی روشنگری کدام‌اند؟ چرا محدودیت شناخت بشری به تساهل و مدارا می‌انجامد؟ آزادی، عدالت و حقوق بشر چه جایگاهی در روشنگری دارند؟ ۲) در نگاه کانت، انقلاب، شورآفرین، انگیزنده و الهام‌بخش است، اما اصلاح شیوۀ تفکر از انقلاب برنمی‌آید. انقلاب می‌تواند منشاء تحولات بسیار باشد، اما با فروریختن نظام کهن، حکومت جدید بر پایۀ«قانون اساسی» بنیان نهاده می‌شود. قانون اساسی نوین، دارای ماهیت و ادبیات مدنی است، نه انقلابی؛ به این معنی که ترکیبی از گزاره‌های مدنی و انقلابی نیست. در غیر این صورت، با دو مشکل اساسی مواجه می‌شود: یکی، تناقض میان«رویکرد مدنی»- که از جنس حقوقی و قانونی است- ، با«رویکرد انقلابی»؛ دودیگر(و در نتیجه)، تضاد و تنازع در مقام اجرا و در میدان عمل. ۳) در دوران روشنگریِ اروپا، فیلسوفان و دین‌شناسان به دلیل جانبداری از آزادی، از سوی خودکامگان به«بی‌بندوباری» متهم شدند. در ایرانِ دورۀ اصلاحات نیز، شاهد همین شیوۀ فرصت‌طلبانه و ویرانگر از سوی استبدادگران بودیم. ۴) فیلسوفان و متألهان روشنگری، دین‌ستیز نبودند. آنان به خدا و دین باور داشتند و از آن جانبداری می‌کردند، اما با کلیسای مسیحی به عنوان نهاد«استبداد دینی» در چالش و تعارض بودند. آنان به ارتباط , ...ادامه مطلب

صدانت گفتار مصطفی ملکیان در نشست رونمایی از کتاب فلسفه سیاسی؛ ضرورت جمع عقلانیت و اخلاق در سیاست گفتار مصطفی ملکیان در نشست رونمایی از کتاب فلسفه سیاسی ضرورت جمع عقلانیت و اخلاق در سیاست محسن  آزموده روزنامه اعتماد، شماره ۵۲۴۲، دوشنبه ۶ تیر ۱۴۰۱ درآمد: مصطفی ملکیان، پژوهشگر نام‌آشنای فلسفه و اخلاق در ایران در یک دهه اخیر، عمدتا بر اصالت فرهنگ و اولویت فرد و توجه به درونیات انسان یعنی باورها، احساسات و خواسته‌های او تاکید داشته و کمتر به اصلاحات اجتماعی و مهم‌تر از آن نهاد سیاست پرداخته است. از این رو مقدمه تحلیلی و خواندنی او بر کتاب «فلسفه سیاسی» (درآمدی کامل) می‌تواند نشان‌گر چرخش یا تحولی -ولو ناچیز- در دیدگاه‌های او تلقی شود. او البته در بخش پرسش و پاسخ نشست رونمایی این کتاب به روشنی گفت که قبلا به اهمیت سعادت جمعی به عنوان شرط حصول سعادت فردی، کمتر توجه داشته است. ملکیان البته بلافاصله تاکید کرد، هنوز هم میزان تاثیر قوت فرد را در برابر جامعه کم نمی‌داند و اصلاح فرهنگی را پایدارتر و ماندگارتر تلقی می‌کند، ضمن آنکه معتقد است اصلاحات سیاسی و اجتماعی تنها موجبات سعادت فردی را ایجاب می‌کند و لذت و بهروزی بالفعل به خود شهروندان بستگی دارد. آنچه می‌خوانید گزارشی از سخنرانی مصطفی ملکیان در جلسه رونمایی کتاب «فلسفه سیاسی» (درآمدی کامل) نوشته فیل پاروین و کلر چمبرز است که با ترجمه روان و دقیق جواد حیدری، مترجم و پژوهشگر علوم سیاسی منتشر شده و انتشارات سروش مولانا آن را منتشر کرده است. انگیزه من از پذیرش شرکت در این جلسه نخست ارزش خود کتاب است. این کتاب در میان همه کتاب‌هایی که در باب فلسفه سیاسی نوشته شده و من دیده‌ام، آموزنده‌ترین است. البته حوزه اصلی کار من فلسفه سیاسی نیست، ام, ...ادامه مطلب