انجمن اپتیک و فوتونیک ایران

صدانت نشستِ بررسیِ کتابِ «زیستن در روزگار سخت» با حضور مصطفی ملکیان و محمدمهدی اردبیلی در این جلسه، مصطفی ملکیان و محمدمهدی اردبیلی ضمن ارائه رویکردی تحلیلی به کتاب زیستن در روزگار سخت، اثر پما چودرون، درباره مفاهیم ذهنی خود، حول این ایده نیز به بحث نشستند. این نشست توسط رسانه آثاروما و با همکاری موسسه فرزانه برگزار شد. . . مشاهده در یوتیوب مشاهده در آپارات دریافت صوت با لینک مستقیم شنیدن در انکر | اسپاتیفای | کست‌باکس . . نشستِ بررسیِ کتابِ «زیستن در روزگار سخت» با حضور مصطفی ملکیان و محمدمهدی اردبیلی حسام خیرخواه , ...ادامه مطلب

صدانت گفتگوی رضا علیجانی با مصطفی ملکیان: سه محک نهایی؛ عقلانیت، اخلاق جهانی و حقوق بشر سه محک نهایی؛ عقلانیت، اخلاق جهانی و حقوق بشر مصطفی ملکیان پژوهشگر فلسفه منبع: کتاب «آینده اسلام در ایران» / سه محک نهایی؛ عقلانیت، اخلاق جهانی و حقوق بشر چند نوع اسلام در ایران و جهان اسلام معاصر می بینید؟ آیا در اسلام های مشاهده شده در ایران، عربستان، ترکیه، مالزی، طالبان، القاعده، داعش و … رویکرد مشترکی به آینده سازی و تحول اجتماعی و احیانا پیشرفت می توان دید؟ به گمان من، در جهان اسلام معاصر و از جمله در ایران کنونی، کسانی که خودآگاهانه و خودخواسته به اسلام روی آورده اند، به سه گروه اسلام گرایان بنیادگرا، اسلام گرایان سنت گرا، و اسلام گرایان تجددگرا تقسیم می شوند. من در مقاله ی سخنی در چندوچون اسلام و لیبرالیسم«[۱] به یازده وجه  تفاوت هریک از این سه نوع اسلام گرایی با دو نوع دیگر اشاره کرده ام. اما اکثریت عظیم مسلمانان، خودآگاهانه و خودخواسته به اسلام روی نیاورده اند؛ بلکه مانند اکثریت عظیم پیروان سایر ادیان و مذاهب در طول تاریخ، دین خود را از نیاکانشان به ارث برده اند و منفعلانه و بدون تأمل و تحقیق دریافت کرده اند. این اکثریت عظیم را میتوان معتقد به اسلام سنتی (که با اسلام گرایی سنت گرایانه فرق فارق دارد) دانست. اسلام سنتی، مؤلفه های هریک از آن سه نوع اسلام گرایی را در خود دارد و طبعا دستخوش ناسازگاری های درونی بسیاری است. در اسلام های مشاهده شده در سرتاسر جهان، رویکرد مشترکی به آینده سازی، تحول اجتماعی و پیشرفت نمی بینیم. همه از اوضاع واحوال کنونی جهان اسلام ناراضی اند؛ همه نسبت به فرهنگ و تمدن متجدد غربی احساس حقارت و خودکمتربینی دارند (هرچند اسلامگرایان بنیادگرا، و تا حدی کمت, ...ادامه مطلب

صدانت مباحثه احمد زیدآبادی با مصطفی ملکیان | سیاست، حقیقت و هویت | روزنامه هم‌میهن مباحثه احمد زیدآبادی با مصطفی ملکیان سیاست، حقیقت و هویت منتشر شده در روزنامه هم‌میهن (۲۵ و ۲۶ دیماه ۱۴۰۱) مجتبی پارسا (خبرنگار گروه بین‌الملل): آخرین باری که با مصطفی ملکیان مصاحبه کردم، آذر ۹۸ بود. حال‌وروز خیلی خوبی نداشت و این را می‌شد به‌راحتی در چهره‌اش خواند. با یکی از دوستانِ همکار، به دفترش رفته بودیم. قرار بود در مورد موضوع دیگری که یادم نمی‌آید چه بود، حرف بزنیم، اما نمی‌شد به حوادث آن آبانِ مُر و تلخ، بی‌اعتنا بود. در نهایت موضوع مصاحبه، همان‌جا تغییر کرد. ملکیان می‌گفت نمی‌شود به کسی سوزن زد و وقتی او از درد، داد کشید، با او برخورد کرد که چرا داد می‌کشد. سه سال از آن روزها می‌گذرد و گویی هیچ از رنجِ آن روزها کاسته نشده و چیزی تغییر نکرده، جز چهره مصطفی ملکیان که حزین‌تر از گذشته شده است. این‌بار احمد زیدآبادی، در مقابل ملکیان نشست و با او گفت‌وگو کرد. زیدآبادی‌ای که گوش شنوایی نه در میان حاکمان می‌یابد و نه در میان مردمان؛ و از همین‌رو از سیاست و تحلیلِ سیاسی کنار کشیده، با ملکیانی هم‌صحبت شده که اخیرا گفته، امیدی به اصلاح شرایط ندارد. زیدآبادی معتقد است که ما در این نقطه از تاریخ و جغرافیا به‌دنیا آمده‌ایم و فرهنگ و زبان «هویتی ملی» ما را شکل و برای هر انسانی باید خاستگاه و ریشه‌هایش اهمیت داشته باشد. زیدآبادی نگران آینده و مرزهای ایران است، اما ملکیان می‌گوید حفظ کشور به‌خودیِ خود هیچ اهمیتی ندارد، بلکه «حفظ کشوری اهمیت دارد که رژیم سیاسی‌اش براساس عدالت و اخلاق رفتار می‌کند.» او همچنین معتقد است که در حوزه روشنفکری وقتی از حقیقت حرف می‌زنیم یعنی روشنفکر، آنچه را که ناظر به موضوع, ...ادامه مطلب

صدانت نشست «خشونت پرهیزی: مشروط یا نامشروط؟» با حضور مصطفی ملکیان و حسین شیخ رضایی با حضور مصطفی ملکیان و حسین شیخ رضایی خشونت پرهیزی: مشروط یا نامشروط؟ برگزار شده در مدرسهٔ تردید – دهم آذر ۱۴۰۱ پیاده‌سازی و تنظیم: محسن آزموده شنیدن در یوتیوب، کست‌باکس، تلگرام محسن آزموده: متن پیش رو، گزارشی از مناظره جذاب دو پژوهشگر شناخته شده فلسفه در ایران درباره بحث داغی در فضای روشنفکری این روزهای ایران است: خشونت پرهیزی آری یا نه؟ تا کجا و چطور؟ در این جلسه مصطفی ملکیان پژوهشگر فلسفه اخلاق با مبنایی فضیلت گرایانه و معنوی به دفاع از خشونت پرهیزی پرداخت، در حالی حسین شیخ رضایی، استاد فلسفه علم، خشونت پرهیزی مطلق را نفی کرد و آن را دست کم در مبارزات سیاسی و اجتماعی، همیشه راهبردی و سودمند ندانست. بعد از این مناظره و در بخش پرسش و پاسخ، مصطفی ملکیان که در فضای فکری و روشنفکری ایران مخاطبان بسیاری دارد، صحبت هایی کرد که بارها در فضای مجازی دست به دست شده. او توضیح داد که علت تاخیرش از اظهار نظر درباره وقایع اخیر، دوری از ایران بوده و به لحاظ اخلاقی، به خودش اجازه نمی داده که از خارج از کشور درباره آنچه در ایران رخ می دهد، صحبت کند. او همچنین با بر شمردن دلایلی اظهار داشت که از دید او به علت فقدان شرایط گفتگو، امکان اصلاح پذیری نیست و در نتیجه به معنای مصطح در جامعه ما یک اصلاح طلب نیست. با اینهمه در پایان سخنانش گفت که هیچ برنامه مشخص سیاسی ندارد، زیرا سیاستمدار و متخصص سیاست نیست، با اینهمه و شاید به همین علت کماکان به آینده امیدوار است و در ناامیدی هیچ سودی نمی بیند. بخش کمتر دیده و شنیده شده و به نظر ما مهم تر این مناظره بحث نظری بود که میان ملکیان و شیخ رضایی در گرفت، بنابراین در گ, ...ادامه مطلب

صدانت مصطفی ملکیان: فلسفه برای زندگی؛ ضرورتِ عقلانی و اخلاقیِ «اصلاح اجتماعی» فلسفه برای زندگی[۱] مصطفی ملکیان تنظیم: سید حسن صالحی[۲] اشاره: مصطفی ملکیان در این سخنرانی، مثالِ زندگی آدمی را مثالِ «سفری ناگزیر» در راهی می‌داند که چاره‌ای جز گذشتن از آن نیست؛ راهی سنگلاخ و پُرخطر و ناهموار. از نگاه ملکیان، آدمی به اقتضای عقلانیت باید در این سفر دست به دو کار بزند: هم تا جایی که می‌تواند، در تعمیر و مرمتِ جاده بکوشد و هم خودروِ خود را به ضربه‌گیرهایی قوی مجهز کند که کمترین فشار را از جاده متحمل شود. زندگیِ آدمی هم همین‌گونه است؛ انسانِ عقلانی، به اقتضای عقلانیت، دو وظیفۀ «اصلاح اجتماعی» و «اصلاح فردی» را بر عهده دارد و نمی‌‌تواند هیچ کدام از این دو را نادیده بگیرد. پرداختن به یکی از این وظایف، هرگز ما را از پرداختن به وظیفۀ دیگر بی‌نیاز نمی‌کند. از این رو، روشنفکران و مصلحان، هر کدام بنا به وُسع و توان‌شان، باید در ادای این دو وظیفه بکوشند. ملکیان در ادامه می‌کوشد ضمن برشمردن منابع پنج‌گانۀ اخذ آموزه‌های زندگی و تفکیک میان درد و رنج‌ها، برخی از ظرفیت‌های این منابع برای زیستِ این‌جهانی را بکاود و در کنار راه‌حل‌های الهیاتی، شماری از چاره‌جویی‌های فلسفی و تجربیِ سودمند در معنی‌دار کردن و کاستن از درد و رنج‌های گریزناپذیرِ زندگی را به دست دهد. الف. مقدمه: زندگی به مثابۀ جادۀ ناهموار من در این سخنرانی دو موضوعِ مرتبط با هم، اما در عین حال مستقل را می‌خواهم مطرح کنم و به سبب محدودیت وقت، می‌کوشم تا حد امکان، مطلب تکراری نگویم. موضوع اول را با یک مثال آغاز می‌کنم و بعد از اینکه از این مثال استفاده کردم و مدعای اول را بیان کردم، به موضوع دوم می‌پردازم. فرض کنید من کسی باشم که به جهتی, ...ادامه مطلب

صدانت سخنرانی مصطفی ملکیان درباره کتاب ابرهای ندانستن گفتار مصطفی ملکیان درباره کتاب ابرهای ندانستن از مجاهدت تا مشاهدت محسن آزموده: عرفان و تفکر و زیست عرفانی، در میان ادیان و آیین‌های گوناگون، همواره به حقیقتی واحد و آرامش درونی و پالایش روانی فرا می‌خواند و از این حیث در روزگار عسرت روشی برای مقابله با مصایب و دشواری‌هاست. در میانه قرن چهاردهم میلادی، در هنگامه استیلای کلیسا، جنگ و تبعیض اجتماعی و فراگیری بیماری مهلک طاعون، عارفی مسیحی در مجموعه‌ای از نامه‌ها به دوستش از ابرهای ندانستن و فراموشی سخن گفت و مریدان را به مراقبه فراخواند. حاصل این نامه‌ها کتابی شد با عنوان ابرهای ندانستن که به تازگی با ترجمه صبا ثابتی توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است. این کتاب تاکنون به زبان‌های گوناگون ترجمه شده و مفسران و صاحب‌نظران زیادی درباره آن نوشته‌اند. روز پنجشنبه ۱۶ تیرماه مصطفی ملکیان، پژوهشگر نام‌آشنای فلسفه و اخلاق درباره این کتاب گفتاری ارایه کرد که گزارشی از آن از نظر می‌گذرد.  با این توضیح که آنچه درباره ویژگی‌های عرفان و اندیشه عرفانی و نحوه مواجهه امروزین ما با آنها بیان می‌شود، مربوط به همه سنت‌های عرفانی در ادیان و آیین‌های گوناگون است و قطعا درباره اینکه این رویارویی چگونه باید باشد، دیدگاه‌ها و نظرات مختلفی وجود دارد. ********* کسانی که عرفان جهانی از نظر او مخصوصا عملا پیشرفت داشته‌اند، از شهرت و اینکه مورد توجه مردم قرار بگیرند، گریزان بوده‌اند. بنابراین چندان هم عجیب نیست نویسنده کتاب «ابرهای ندانستن» که احتمالا یکی از راهبان عالی‌مقام مسیحی بوده، اجازه نداده که کسی به هویت او به عنوان نویسنده پی ببرد و هنوز بعد از ۶۰۰ سال معلوم نیست نویسنده این کتاب و شش کتاب دیگر کی, ...ادامه مطلب

صدانت نوشتار «دفاع از “اصالت فرهنگ” ملکیان» به قلم حسین حسینی دفاع از “اصالت فرهنگ” ملکیان به قلم حسین حسینی استاد ملکیان هم مثل هر متفکر دیگری قابل نقد است و تبعا نمی‌توان همه‌ی آرای ایشان را دربست پذیرفت یا یکسره رد کرد. خودشان هم نشان داده‌اند که مدافع نقد و نقادی‌اند و چنین رویکردی را در آثارشان می‌بینیم. در این نوشته‌ی کوتاه به توضیح نظریه “اصالت فرهنگِ” استاد ملکیان و دفاع از آن می‌پردازم. در نوشته‌های بعدی امیدوارم نقدهایی هم که به آرای ایشان به نظرم می‌رسد، مطرح کنم. برای نمونه، با جبرگرایی ایشان مخالفم و به نظرم، این جبرگرایی با تمام پروژه فکری ایشان مانند اصالت فرهنگ، عقلانیت و معنویت یا دغدغه‌ی اصلاح‌گری فردی و اجتماعی در تضاد جدی است. در ابتدا باید گفت که ملکیان به هیچ وجه کار سیاسی یا اقتصادی را کم‌اهمیت نمی‌داند. اصلا مگر می‌شود سیاست و اقتصاد را دست‌کم گرفت و به زندگی خود ادامه داد؟ سیاست است که روابط داخلی و خارجی مربوط به قدرت را سامان می‌دهد و تاثیر آن در زندگی هر روز ما غیر قابل انکار است. اقتصاد هم چه در جنبه‌ی فردی و چه در بُعد اجتماعی آن امری حیاتی است. بدون پول، خوراک، پوشاک و سقفی که بالای سرمان باشد، یک روز هم شاید نتوان زیست و مطمئنا استاد ملکیان هم از این امور حیاتی غافل نبوده و نیست و نمی‌تواند باشد. ایشان در واقع، منتقد “اصالتِ” سیاست یا “اصالتِ” اقتصاد است؛ یعنی این تصور نادرست که با تغییر رژیم‌های سیاسی یا اقتصادی، همه چیز درست می‌شود. اما تجربه‌های تاریخی، بارها نشان داده است که کارهای صرفا سیاسی، همواره پُرهزینه و کم‌نتیجه بوده است. برای نمونه، بسیاری از چریک‌هایِ چپ که می‌دانستند در , ...ادامه مطلب

صدانت نوشتار «دفاع از “اصالت سیاست” ملکیان» به قلم حسین حسینی دفاع از “اصالت سیاست” ملکیان به قلم حسین حسینی استاد ملکیان هم مثل هر متفکر دیگری قابل نقد است و تبعا نمی‌توان همه‌ی آرای ایشان را دربست پذیرفت یا یکسره رد کرد. خودشان هم نشان داده‌اند که مدافع نقد و نقادی‌اند و چنین رویکردی را در آثارشان می‌بینیم. در این نوشته‌ی کوتاه به توضیح نظریه “اصالت فرهنگِ” استاد ملکیان و دفاع از آن می‌پردازم. در نوشته‌های بعدی امیدوارم نقدهایی هم که به آرای ایشان به نظرم می‌رسد، مطرح کنم. برای نمونه، با جبرگرایی ایشان مخالفم و به نظرم، این جبرگرایی با تمام پروژه فکری ایشان مانند اصالت فرهنگ، عقلانیت و معنویت یا دغدغه‌ی اصلاح‌گری فردی و اجتماعی در تضاد جدی است. در ابتدا باید گفت که ملکیان به هیچ وجه کار سیاسی یا اقتصادی را کم‌اهمیت نمی‌داند. اصلا مگر می‌شود سیاست و اقتصاد را دست‌کم گرفت و به زندگی خود ادامه داد؟ سیاست است که روابط داخلی و خارجی مربوط به قدرت را سامان می‌دهد و تاثیر آن در زندگی هر روز ما غیر قابل انکار است. اقتصاد هم چه در جنبه‌ی فردی و چه در بُعد اجتماعی آن امری حیاتی است. بدون پول، خوراک، پوشاک و سقفی که بالای سرمان باشد، یک روز هم شاید نتوان زیست و مطمئنا استاد ملکیان هم از این امور حیاتی غافل نبوده و نیست و نمی‌تواند باشد. ایشان در واقع، منتقد “اصالتِ” سیاست یا “اصالتِ” اقتصاد است؛ یعنی این تصور نادرست که با تغییر رژیم‌های سیاسی یا اقتصادی، همه چیز درست می‌شود. اما تجربه‌های تاریخی، بارها نشان داده است که کارهای صرفا سیاسی، همواره پُرهزینه و کم‌نتیجه بوده است. برای نمونه، بسیاری از چریک‌هایِ چپ که می‌دانستند در , ...ادامه مطلب

صدانت گفتار مصطفی ملکیان در نشست رونمایی از کتاب فلسفه سیاسی؛ ضرورت جمع عقلانیت و اخلاق در سیاست گفتار مصطفی ملکیان در نشست رونمایی از کتاب فلسفه سیاسی ضرورت جمع عقلانیت و اخلاق در سیاست محسن  آزموده روزنامه اعتماد، شماره ۵۲۴۲، دوشنبه ۶ تیر ۱۴۰۱ درآمد: مصطفی ملکیان، پژوهشگر نام‌آشنای فلسفه و اخلاق در ایران در یک دهه اخیر، عمدتا بر اصالت فرهنگ و اولویت فرد و توجه به درونیات انسان یعنی باورها، احساسات و خواسته‌های او تاکید داشته و کمتر به اصلاحات اجتماعی و مهم‌تر از آن نهاد سیاست پرداخته است. از این رو مقدمه تحلیلی و خواندنی او بر کتاب «فلسفه سیاسی» (درآمدی کامل) می‌تواند نشان‌گر چرخش یا تحولی -ولو ناچیز- در دیدگاه‌های او تلقی شود. او البته در بخش پرسش و پاسخ نشست رونمایی این کتاب به روشنی گفت که قبلا به اهمیت سعادت جمعی به عنوان شرط حصول سعادت فردی، کمتر توجه داشته است. ملکیان البته بلافاصله تاکید کرد، هنوز هم میزان تاثیر قوت فرد را در برابر جامعه کم نمی‌داند و اصلاح فرهنگی را پایدارتر و ماندگارتر تلقی می‌کند، ضمن آنکه معتقد است اصلاحات سیاسی و اجتماعی تنها موجبات سعادت فردی را ایجاب می‌کند و لذت و بهروزی بالفعل به خود شهروندان بستگی دارد. آنچه می‌خوانید گزارشی از سخنرانی مصطفی ملکیان در جلسه رونمایی کتاب «فلسفه سیاسی» (درآمدی کامل) نوشته فیل پاروین و کلر چمبرز است که با ترجمه روان و دقیق جواد حیدری، مترجم و پژوهشگر علوم سیاسی منتشر شده و انتشارات سروش مولانا آن را منتشر کرده است. انگیزه من از پذیرش شرکت در این جلسه نخست ارزش خود کتاب است. این کتاب در میان همه کتاب‌هایی که در باب فلسفه سیاسی نوشته شده و من دیده‌ام، آموزنده‌ترین است. البته حوزه اصلی کار من فلسفه سیاسی نیست، ام, ...ادامه مطلب

صدانت کتاب «برچیدن همه احزاب» با مقدمه مصطفی ملکیان در کتابِ تازه منتشرشده‌ی «برچیدن همه احزاب» (نشر نگاه معاصر) سخنانی متفاوت در برابرمان قرار دارند، در برابر ما مردم فارس زبان و خاورمیانه که این روزها سفره‌ی فلاکت و مِحنتِ بشری جلوی چشمان‌مان پهن است؛ سفره‌ای نیز در مقابل مردمانِ سرزمین‌هایی از ترکستانِ چین و کشمیر گرفته تا مصر و آن‌طرف‌ترها تا آمریکای لاتین و آفریقا و آسیا؛ عرصه‌هایی تشنه برای صلح،‌ نان، عدالت و معنا! فرصت را باید مغتنم شمرد و این سخنانِ متفاوت را به خود و همه شناساند؛ خوب و بدش را، درهم. و حتما همراه با سوا کردن، اگر “خوبی”هایی در آن باشد. در باره‌ی پدیده‌ی شگفت سیمون‌وی که در همه‌جهان ناشناخته‌مانده است –جز برای نُخبِگانی چون آلبر کامو، آندره مالرو، سیمون دو بوآر، تروتسکی، و …–  خیلی کم می‌دانیم. “فرصت”ی برای شناختن این گونه‌های متفاوت بشری برای خودمان باقی نگذاشته‌ایم؛ بگذریم از فرصت‌هایی که “شبه‌مسئله‌ساز”ها از ما می‌دزدند. در این نوشته‌ها، فرصت پیدا می‌کنیم کمی بیشتر با او و با وجوه متفاوت عمل و فکر او آشنا شویم. در کلامی کوتاه، سیمون وی، به همت مصطفی ملکیان و فروزان راسخی (در دو کار ترجمه) به فارسی زبانان معرفی شد ، بیشتر به عنوان متفکری عاملْ در باب هستی، عرفان، عشق، خدا، طلبِ همیشگی، اعتنا و دغدغه‌‌ی مِحنتِ فرو‌دستان. این دو ترجمهْ کارهایی بزرگ بودند و ما را در برابر “شخصیت”ی قرار دادند که بسیار قابل تامل است، و باید برایش وقت گذاشت تا دریافت‌اش را از “چه باید کردِ” زندگی به چنگ آورد، و در فهرست گزینه‌های “تامل برای عمل”گذاشت. اما این بار با وجه متفاوتی از چهره‌ی عمل و فک, ...ادامه مطلب