صدانت نشست فلسفه و الهیات: آیا غرب را یکسویه فهمیدهایم؟ نشست «فلسفه و الهیات: آیا غرب را یکسویه فهمیدهایم؟» با همکاری انجمنهای علوم سیاسی و جامعهشناسی دانشگاه شهید بهشتی با حضور زانیار ابراهیمی، مسعود آذرفام، بهنام جودی و رضا نجفزاده، بعد از ظهر روز چهارشنبه در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. دریافت صوت این نشست نسبت فلسفه و الهیات در این نشست رضا نجف زاده عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با موضوع «نسبت الهیات و فلسفه» به سخنرانی پرداخت. او گفت: خوانش رسالههایی چون پولس قدیس، نوعی الهیات رهایی بخش را در دوران نخست کلیسا میآفریند چرا که پولس در نامه به رومیان، الهیات سیاسی ایمانمحور (الهیات محبت) را در مقابل الهیات سیاسی شریعتمحور (یا الهیات شکنجه و رنج) قرار میدهد. یکی دیگر از بزرگانی که به نسبت فلسفه و الهیات اندیشید، اسپینوزاست. او در فصل ۱۵ رساله «الهیات سیاسی» میگوید: نه الهیات تابع عقل است نه عقل تابع الهیات است. اسپینوزا در اثبات حقانیت کتاب مقدس میکوشد. ساخته شدن متن برای اسپینوزا مهم است. او زمان و زمینه ساخته شدن متن را مورد تاکید قرار میدهد و مسئله دیگر او مخاطب متن مقدس است. نجفزاده اضافه کرد: نکته مهم دیگر، تاکید اسپینوزا بر اراده معطوف به قدرت است. او در نهایت میگوید نه الهیات باید تابع عقل باشد نه عقل تابع الهیات بلکه هر کدام حوزه مستقل و جدای خود را دارند. کار الهیات، دعوت به طاعت و پرهیزگاری است و کارحکمت نیز، کشف حقیقت است. این دو مبارزهای با یکدیگر ندارند و صرفاً باید برای نجات انسان زمینهساز باشند. عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: در مجموع از پولس قدیس تا اسپینوزا، گویی یک گرایش همسو علیه کنسرسیومهای سیاسی و مذهبی و اقتصادی دور, ...ادامه مطلب
صدانت گفتوگو با موسی اکرمی درباره جایگاه برجسته میرشمسالدین ادیبسلطانی در فلسفه ایران گفتگوی روزنامۀ هممیهن با دکتر موسی اکرمی جایگاه دکتر میرشمسالدین ادیبسلطانی در فلسفۀ ایران شنبه، ۲۲ ماه مهر ۱۴۰۲، صفحۀ ۱۵ (فرهنگ) میرشمسالدین ادیبسلطانی، پزشک، زبانشناس، مترجم، نویسنده، نقاش، ویراستار و فلسفهپژوه شهیر، صبح پنجشنبه ۲۰مهرماه ۱۴۰۲، در ۹۲سالگی در بیمارستان ایرانشهر دار فانی را وداع گفت. او که به زبانهای انگلیسی، آلمانی، فرانسه، یونان باستان، عربی، ایتالیایی، روسی، عبری، ارمنی، لاتین، پهلوی، اوستایی، پارسی میانه و باستان مسلط بود، برای نخستینبار با ترجمه «سنجش خرد ناب»، سبکی متمایز در ترجمه متون فلسفی را به ایرانیان پیشنهاد کرد؛ روشی منحصربهفرد که در آن کوشیده میشد با استفاده از ظرفیتهای زبان پارسی باستان و التفات به ریشهشناسی لغات، معادلهایی نو برای برخی از مفاهیم فلسفی برساخته شود. واکنشها نسبت به این نوآوری محققانه، متفاوت بود. برخی نامتعارفبودن آن را نشانهای روشن از استقبالنکردن مخاطبان از این جهد عظیم و بهتبعآن بیفایدگی آن دانستند. بودند کسانی نیز که زبان به طعن و کنایه گشودند و ترجیح تشنیک بر تکنیک، تراداد بر سنت، نگیرای بر انکار، همدوسش بر الصاق، آروینی بر تجربی، متاگیتیک بر مابعدالطبیعه، دویمچگوییک بر دیالکتیک، شاید شوش نیرومند بر احتمال قوی و پرهون بر دایره را چیزی جز خلق زبانی مصنوعی که به بیان برخی «ادیبمعانیک» نامیده میشد، ندانستند. دیگرانی اما دقت فوقالعاده ادیبسلطانی در انتخاب معادلها و کلیت پروژه او را ستودند و تجربه بیبدیلاش را کاری کارستان لقب دادند که زبان فارسی برای تبدیلشدن به زبانی فلسفی و توانایی درک مفاهیم این حوزه دانش، چا, ...ادامه مطلب
صدانت درسگفتارهای فلسفه حقوق از رضا بهشتی معز توضیحات رضا بهشتی معز: ژاک الول Jacques Ellul (متولد ششم ژانویه ۱۹۱۲ در بوردو _ متوفای نوزدهم مه ۱۹۹۴) فیلسوف الهیاتی، سیاست، حقوق و تکنولوژی، جامعهشناس، نظریهپرداز رسانه و تبلیغات و یکی از چهرههای پرکار، متضلع و نافذ اندیشه فرانسه قرن بیستم بود. از او تاکنون بیش از شصت اثر منتشر شده و همچنان نوآوریهای نظری و بحثانگیز او چشمگیر است. سال گذشته اثر تازهای از او منتشر شده که درسگفتارهای دوره دکتری فلسفه حقوق در دهه ۱۹۷۰ است. در آن سالها نه خود فلسفه حقوق به عنوان یک شاخه مهم معرفتی و نه حتی چهره اروپایی شاخص این حوزه در آن سالها “هانس کلسن” در فرانسه چندان شناخته و مورد بحث نبود. الول با این درسهای دوره دکتری مدخلی مهم را گشود که تا امروز نامنتشر مانده بود. به پیشنهاد دوستان حقوقدان و حقوقخوان “حلقه گزاره” دوره خصوصی درسگفتارهای دکتری فلسفه حقوق را بر پایه متن الول از سهشنبه هجدهم بهمنماه ۱۴۰۱ آغاز کردهام و هر دوهفته یک جلسه برگزار و فایل صوتی ازجمله در کانال فرهیختگان منتشر میشود. من در این درسها به متن الول محدود نخواهم ماند و اصطلاحا درس خارج فلسفه حقوق خواهم گفت اما متن مرجع ما همین درسهای دکتری ژاک الول خواهد بود. امیدوارم با پایان دوره محصول این درسها هم منتشر شود. . . ژاک الول Jacques Ellul (متولد ششم ژانویه ۱۹۱۲ در بوردو _ متوفای نوزدهم مه ۱۹۹۴) فیلسوف الهیاتی، سیاست، حقوق و تکنولوژی، جامعهشناس، نظریهپرداز رسانه و تبلیغات . جلسه یکم. ۱۸ بهمنماه ۱۴۰۱ . جلسه دوم. ۲ اسفندماه ۱۴۰۱ نگاهی به مسیر ارجاعات جامعهشناختی، الهیاتی و فلسفی ژاک الول . جلسه سوم. ۱۶ اسفندماه ۱۴۰۱ حقوق بمث, ...ادامه مطلب
صدانت درسگفتارهای خداباوری و خداناباوری، علم و دین در فلسفهٔ ویتگنشتاین از زهیر باقری نوعپرست زهیر باقری نوعپرست: نگرش ویتگنشتاین به خداباوری و خداناباوری با اغلب فیلسوفان متفاوت است و همچنین جایگاهی که او برای علم و دین در زندگی بشر قائل است با نگاههای رایج در مورد این دو پدیده تفاوتهای اساسی دارد. از این رو، اگر مایلید به شکلی کاملاً جدید و متفاوت به خدا، دین و علم بنگرید این درسگفتارها به شما توصیه میشود. در این جلسات به جایگاه دین،خدا و علم در فلسفهٔ ویتگنشتاین میپردازیم. این درسگفتارها بر مبنای کتابی است که به زبان انگلیسی نوشتهام و در دست چاپ است. این درسگفتارها به زبان انگلیسی است و زیرنویس فارسی دارند. ۱- جلسهٔ اول: دین و علم در این جلسات قرار است درمورد نگرش ویتگنشتاین به دین، خداباوری و علم و طبیعتگرایی بپردازیم. در این ویدیو که نخستین ویدیو از این مجموعه است به بررسی امکان ارائهٔ تعریفی از دین میپردازم و سپس با بررسی متون برجای مانده از ویتگنشتاین به برخی از عناصر مشترک میان ادیان اشاره خواهیم کرد و آنها را بررسی خواهیم کرد. در این جلسه به رساله منطقی فلسفی و درسگفتارهایی در باب باور دینی نیز خواهم پرداخت. ۲- جلسهٔ دوم: جادو و مناسک در جلسهٔ گذشته به جایگاه دین در رسالهٔ منطقی فلسفی و درسگفتارهایی در باب باور دینی ویتگنشتاین پرداختیم، در این جلسه به «اشاراتی در پیرامون شاخهٔ زرین فریزر» است. این ملاحظات شامل نقدهایی است که ویتگنشتاین علیه جیمز فریزر و تصوراتش در مورد جادو، مناسک و دین طرح میکند. با بررسی این متن، تمایز میان علم و دین در فلسفهٔ ویتگنشتاین متاخر مشخصتر میشود. ۳- جلسهٔ سوم: بازی زبانی در این ویدیو ابتدا به مفهوم زبان در فلسفهٔ ویتگنشتای, ...ادامه مطلب
صدانت فلسفهورزی به سبک دوباتن؛ حمیده بحرینی، رضا بهرامی، کاوه بهبهانی و ایمان فانی مردم عادی همیشه دور از فلسفه و بیبهره از زیباییهای آن بودند و کسی به فکر بیان کردن مفاهیم فلسفی به زبان ساده نبود. یکی از کسانی که در این زمینه تلاشهای بسیاری کرده، آلن دوباتن است. فیلسوف و نویسنده سوییسی که کتابهای او کمک بسیاری به این روند کرده و همواره به دنبال پاسخی برای مهمترین پرسشهای زندگی انسان بوده است. از مجموعه «به روایت مدرسه آلن دوباتن» تاکنون سه کتاب با عناوین «هفت مهارت عاطفی برای خوب زیستن»، «فرهنگ به چه کار میآید» و «رام کردن سرمایهداری» به همت نشر کرگدن منتشر شده است. نشست هفتگی شهرکتاب در روز سه شنبه ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ به تحلیل و بررسی فلسفهورزی به سبک دوباتن اختصاص داشت که با حضور حمیده بحرینی و رضا بهرامی در مرکز فرهنگی شهر کتاب واقع در خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمد قصیر (بخارست)، نبش کوچهی سوم برگزار شد. ایمان فانی و کاوه بهبهانی نیز سخنان خود را به صورت فایل صوتی برای این نشست ارسال نمودند. . . فیلم کامل این نشست + سخنران کاوه بهبهانی و ایمان فانی تماشا در یوتیوب | تماشا در آپارات . صوت کامل این نشست + سخنران کاوه بهبهانی و ایمان فانی شنیدن در انکر | اسپاتیفای | کستباکس . . دوباتن، فرزند مدرنیته گزارش غزاله صدرمنوچهری از نشست فلسفهورزی به سبک دوباتن تاکنون سه عنوان «هفت مهارت عاطفی برای خوب زیستن»، «فرهنگ به چه کار میآید» و «رام کردن سرمایهداری» از مجموعهی «مدرسهی زندگی» در انتشارات کرگدن منتشر شده است. بدین مناسبت، نشست هفتگی شهر کتاب در روز سهشنبه ۳۰ خرداد به تحلیل و بررسی فلسفهورزی به سبک دوباتن اختصاص داشت. این نشست با حضور حمیده بحرینی و رضا به, ...ادامه مطلب
صدانت مصطفی ملکیان: فلسفه برای زندگی؛ ضرورتِ عقلانی و اخلاقیِ «اصلاح اجتماعی» فلسفه برای زندگی[۱] مصطفی ملکیان تنظیم: سید حسن صالحی[۲] اشاره: مصطفی ملکیان در این سخنرانی، مثالِ زندگی آدمی را مثالِ «سفری ناگزیر» در راهی میداند که چارهای جز گذشتن از آن نیست؛ راهی سنگلاخ و پُرخطر و ناهموار. از نگاه ملکیان، آدمی به اقتضای عقلانیت باید در این سفر دست به دو کار بزند: هم تا جایی که میتواند، در تعمیر و مرمتِ جاده بکوشد و هم خودروِ خود را به ضربهگیرهایی قوی مجهز کند که کمترین فشار را از جاده متحمل شود. زندگیِ آدمی هم همینگونه است؛ انسانِ عقلانی، به اقتضای عقلانیت، دو وظیفۀ «اصلاح اجتماعی» و «اصلاح فردی» را بر عهده دارد و نمیتواند هیچ کدام از این دو را نادیده بگیرد. پرداختن به یکی از این وظایف، هرگز ما را از پرداختن به وظیفۀ دیگر بینیاز نمیکند. از این رو، روشنفکران و مصلحان، هر کدام بنا به وُسع و توانشان، باید در ادای این دو وظیفه بکوشند. ملکیان در ادامه میکوشد ضمن برشمردن منابع پنجگانۀ اخذ آموزههای زندگی و تفکیک میان درد و رنجها، برخی از ظرفیتهای این منابع برای زیستِ اینجهانی را بکاود و در کنار راهحلهای الهیاتی، شماری از چارهجوییهای فلسفی و تجربیِ سودمند در معنیدار کردن و کاستن از درد و رنجهای گریزناپذیرِ زندگی را به دست دهد. الف. مقدمه: زندگی به مثابۀ جادۀ ناهموار من در این سخنرانی دو موضوعِ مرتبط با هم، اما در عین حال مستقل را میخواهم مطرح کنم و به سبب محدودیت وقت، میکوشم تا حد امکان، مطلب تکراری نگویم. موضوع اول را با یک مثال آغاز میکنم و بعد از اینکه از این مثال استفاده کردم و مدعای اول را بیان کردم، به موضوع دوم میپردازم. فرض کنید من کسی باشم که به جهتی, ...ادامه مطلب
صدانت پروندهی فلسفه تحلیلی در زندگی روزمره متن پیشرو اولین جلسه از سلسله جلسات پرونده «فلسفه تحلیلی در زندگی روزمره» است که به صورت ۱۴ گفتگوی اینستاگرامی به میزبانی محمدرضا واعظ و به همت موسسه فرهنگی هنری پیدایش(رویش دیگر) در بهار ۱۴۰۱ برگزار شده است. فیلم تمام جلسات در انتهای این صفحه موجود است. . . میزگرد اول با عنوان: فلسفۀ تحلیلی و زندگی روزمره با حضور: دکتر بابک عباسی، دکتر حسین شیخرضایی، دکتر ابراهیم آزادگان و دکتر محمدرضا واعظ شهرستانی محمدرضا واعظ: فلسفه تحلیلی در زندگی روزمره بحث مفصلی است و شاید بسیاری که این عنوان را دیدهاند به نظرشان جالب یا حتی عجیب آمده است و در این ارتباط نگاههای متفاوتی به این عنوان داشتیم. نکته جالب این است که سه نفری مهمان ما در این برنامه هستند که مدیران گروه فلسفه در دانشگاههای مختلف ایران هستند. در خدمت دکتر شیخرضایی هستیم، رئیس گروه مطالعات علم مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، دکتر ابراهیم آزادگان رئیس دانشکده فلسفهعلم دانشگاه شریف و دکتر بابک عباسی، مدیر گروه فلسفۀ دانشگاه آزاد واحد علوم-تحقیقات تهران. آقای دکتر شیخ رضایی کتاب what is analytic philosophy[1] انتشارات کمبریج را پیشنهاد دادند که کتاب بسیار معتبری است. این کتاب چه در ایران و چه در جاهای دیگر به عنوان منبع استفاده میشود و در ایران هم توسط دکتر یاسر خوشنویس عزیز ترجمه شده است. هانس یوهان گلوک در این کتاب، با رویکردی تحلیلی و متافلسفی به تعریف فلسفه تحلیلی پرداخته و سعی کرده است تعاریف مختلفی از آن ارائه بدهد. او در این کتاب به توضیح و نقد این دیدگاه که «فلسفه تحلیلی رویکرد تاریخانگارانه ندارد، با متافیزیک مغایرت دارد یا صرفا از روش منطقی-تحلیلی استفاده میکند»، , ...ادامه مطلب
صدانت ثبتنام دورهی درآمدی بر فلسفه سیاسی تحلیلی چنانچه گفتهاند فلسفهٔ سیاسی به ایضاح مفاهیم سیاسی، معیارها، قواعد و اصول هنجاری سیاست، نظریهها یا ایدئولوژیهای سیاسی و سیاست کاربردی میپردازد. باید توجه داشت که فلسفهٔ سیاسی این ایضاح را به نحو توصیفی انجام نمیدهد بلکه اولا و بالذات هنجاری است؛ یعنی با این موضوع سر و کار دارد که به لحاظ اخلاقی چه چیزی درست و چه چیزی نادرست است؟ به عبارتی فلسفهٔ سیاسی در جستوجوی حقیقت در باب شیوهی سامانبخشی به زندگی اجتماعی و سیاسیمان است. فلسفهٔ سیاسی میپرسد چه شیوهای برای سامان دادن به زندگی اجتماعی و سیاسی ما درست است؟ ما در این دوره چند پرسش را انتخاب کردیم تا پیرامون آنها اندکی تأمل و استدلال کنیم و چالشهای پیش روی مباحث را طرح کنیم. در جلسه نخست پیرامون چیستی و چرایی فلسفهٔ سیاسی سخن خواهیم گفت. در جلسهٔ بعد نیز با این پرسش آغاز میکنیم که اصلا چرا دولت یا حکومت باید وجود داشته باشد و چه دلایلی برای آن وجود دارد؟ سپس به این میپردازیم که دولت در سیاستگذاریهای خود چگونه باید بیندیشد و در پی تحقق چه هدفی باشد؟ و پس از آن به مسائل چالشبرانگیزی مثل حقوق بشر و آزادی و محدودهٔ آن و دموکراسی و برابری و عدالت اجتماعی و… خواهیم پرداخت. به همت موسسه فرهنگی صدانت اساتید: جواد حیدری (مترجم، اخلاقپژوه، مدرس فلسفه و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد) حسین دباغ ( مدرس فلسفه، دپارتمان آموزش مستمر، دانشگاه آکسفورد) سرفصلها – فلسفه سیاسی چیست و به چه کار میآید؟ – علیه آنارشیسم، چرا دولت باید باشد؟ – هدف دولت در سیاستگذاری – بیطرفی و کمالگرایی دولت – حق و حقوق بشر – مدارا – آزادی و آزادی بیان و مح, ...ادامه مطلب
صدانت گفتار مصطفی ملکیان در نشست رونمایی از کتاب فلسفه سیاسی؛ ضرورت جمع عقلانیت و اخلاق در سیاست گفتار مصطفی ملکیان در نشست رونمایی از کتاب فلسفه سیاسی ضرورت جمع عقلانیت و اخلاق در سیاست محسن آزموده روزنامه اعتماد، شماره ۵۲۴۲، دوشنبه ۶ تیر ۱۴۰۱ درآمد: مصطفی ملکیان، پژوهشگر نامآشنای فلسفه و اخلاق در ایران در یک دهه اخیر، عمدتا بر اصالت فرهنگ و اولویت فرد و توجه به درونیات انسان یعنی باورها، احساسات و خواستههای او تاکید داشته و کمتر به اصلاحات اجتماعی و مهمتر از آن نهاد سیاست پرداخته است. از این رو مقدمه تحلیلی و خواندنی او بر کتاب «فلسفه سیاسی» (درآمدی کامل) میتواند نشانگر چرخش یا تحولی -ولو ناچیز- در دیدگاههای او تلقی شود. او البته در بخش پرسش و پاسخ نشست رونمایی این کتاب به روشنی گفت که قبلا به اهمیت سعادت جمعی به عنوان شرط حصول سعادت فردی، کمتر توجه داشته است. ملکیان البته بلافاصله تاکید کرد، هنوز هم میزان تاثیر قوت فرد را در برابر جامعه کم نمیداند و اصلاح فرهنگی را پایدارتر و ماندگارتر تلقی میکند، ضمن آنکه معتقد است اصلاحات سیاسی و اجتماعی تنها موجبات سعادت فردی را ایجاب میکند و لذت و بهروزی بالفعل به خود شهروندان بستگی دارد. آنچه میخوانید گزارشی از سخنرانی مصطفی ملکیان در جلسه رونمایی کتاب «فلسفه سیاسی» (درآمدی کامل) نوشته فیل پاروین و کلر چمبرز است که با ترجمه روان و دقیق جواد حیدری، مترجم و پژوهشگر علوم سیاسی منتشر شده و انتشارات سروش مولانا آن را منتشر کرده است. انگیزه من از پذیرش شرکت در این جلسه نخست ارزش خود کتاب است. این کتاب در میان همه کتابهایی که در باب فلسفه سیاسی نوشته شده و من دیدهام، آموزندهترین است. البته حوزه اصلی کار من فلسفه سیاسی نیست، ام, ...ادامه مطلب
صدانت درسگفتارهای احمد رجبی با عنوان درآمدی به فلسفه متاخر هایدگر، شرح و تفسیر رساله اینهمانی و تمایز در این درسگفتارها کوشیده شده است از طریق شرح و تفسیر دو نوشتار مهم و مشهور “اصل اینهمانی” و “قوام هستیخداشاختی متافیزیک” از رساله “اینهمانی و تمایز”، درآمدی به چارچوب اندیشه متاخر و پس از گشت هایدگر به دست داده شود. تاکید اصلی در مسیر تفسیر این دو متن، بر مساله امکان عقلانیت و حقیقت در فلسفه است، بدین معنا که بر خلاف دیدگاه رایج، هایدگر متاخر دقیقا دغدغه عقلانیت و مسئولیت آزاد عقلانی انسان در تعلق به افق الزامآور حقیقت را دارد. نقد بنیادینی که او به متافیزیک وارد میکند، برخاسته از بحرانیست که سیر تاریخی متافیزیک به واسطه نگاه بنیادگذارانه میان عقل و وجود تا هگل و نهایتا نیچه به سوی آن پیش رفته، و آن چیزی نیست جز اندراج وجود ذیل عقل خوداندیش و تبدیل آن به اراده به قدرت و بیمعنا شدن افق ظهور و وجود و حقیقت، و بدین ترتیب، بیمعنایی عقل و عقلانیت، و نیز تداوم آن بحران تا کنون در نگاه سلطهگرانه به جهان و انسان. اندیشه متاخر هایدگر و مفاهیم بنیادین آن، نظیر رویداد، پوشیدگی، بیبنیادی، تاریخ و تقدیر وجود و مانند آن، در پرتو این مساله بنیادین شرح و تفسیر میشوند که به چه معنا برای امکان عقلانیت و حقیقت، باید گشودگی عقل به وجود به منزله افق حقیقت، بر اساس احراز و به رسمیت شناختن عرصه مقدم فعل ظهور در تقدم مطلقش و از این حیث در دسترسناپذیریاش از نو طرح شود و چگونه اندیشه هایدگر یکسره معطوف به کشف و نشان دادن چنین ضرورتی به عنوان ضابطه بنیادین پدیدارشناسیست. تفسیر دو متن مذکور، این مجال را فراهم میکند که ساختار اندیشه متاخر هایدگر، فارغ از, ...ادامه مطلب