مقاله «خدا همچون کنشگری اخلاقی (۱)» نوشته‌ی ابوالقاسم فنائی

صدانت
مقاله «خدا همچون کنشگری اخلاقی (۱)» نوشته‌ی ابوالقاسم فنائی

این مقاله بخش نخست از پژوهشی مفصل درباره‌یِ سرشت کنش‌گری خداوند را گزارش می‌کند. دو ‏پرسش‌ اصلی این پژوهش اینهاست: ‏
‏(۱)‏ آیا خدا کنش‌گری اخلاقی است؟
‏(۲)‏ اگر آری، آیا اخلاق الاهی همان اخلاق انسانی است یا اخلاق الاهی کلاً یا بعضاً با اخلاق ‏انسانی تفاوت دارد؟ ‏
در رابطه با پرسش نخست، نویسنده به بررسی سه نظریه‌یِ رقیب زیر می‌پردازد: «خدا همچون ‏کنش‌گری خودکامه»، «خدا همچون کنش‌گری مصلحت‌اندیش» و «خدا همچون کنش‌گری ‏اخلاقی». در این پژوهش به سود ایده‌یِ خدا همچون کنش‌گری اخلاقی، و علیه دو تلقی دیگر از ‏سرشت کنش‌گریِ خداوند، استدلال خواهد شد. در رابطه با پرسش دوم، نویسنده از این نظریه دفاع ‏می‌کند که اخلاق الاهی و اخلاق انسانی از حیث «محتوای هنجاری» هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند، ‏هرچند از سایر جهات با یکدیگر تفاوت‌های چشم‌گیری دارند. ‏
بخش نخست این پژوهش که در این مقاله ارائه می‌شود پس از طرح کلیات و مباحث مقدماتی، به ‏نظریه‌یِ «خدا همچون کنش‌گری خودکامه» می‌پردازد و برخی از استدلال‌هایی را بررسی و نقد می‌کند ‏که به سود این تلقی از سرشت خداوند اقامه شده یا می‌توان اقامه کرد. بخش‌های دوم و سوم این ‏پژوهش که در قالب مقالاتی دیگر در شماره‌های آینده‌یِ همین مجله انتشار خواهد یافت به شرح و ‏بسط دو تلقی دیگر از سرشت خداوند می‌پردازد.‏

.

.

This article reports the first part of extensive research on the ‎nature of God’s agency. The two main questions of this research are:‎
‎(۱) Is God a moral agent?‎
‎(۲) If so, is divine morality the same as human morality or does it differ from human morality, either wholly or ‎partially?‎
Regarding the first question, the author examines three rival theories: ‎‎”God as an autocratic‎ agent”, “God as a pragmatic agent” and “God as ‎a moral agent”. In this research, the idea of God as a moral agent will ‎be argued for, and the other two conceptions of the nature of divine ‎agency will be argued against. Regarding the second question, the ‎author defends the theory that divine morality and human morality ‎have no difference in terms of their “normative content”, although ‎they have considerable differences in other respects.‎
The first part of this research, presented in this article, after stating ‎the preliminaries, deals with the theory of “God as an autocratic ‎agent” and critically examines some of the arguments made or that ‎could be made in favor of this conception of the nature of God. The ‎second and third parts of this research, which will be published as ‎separate articles in forthcoming issues of this journal, will elaborate ‎on the other two conceptions of the nature of divine agency.

.

.

دریافت مقاله به زبان فارسی

دریافت مقاله به زبان انگلیسی

.

.

مقاله «خدا همچون کنشگری اخلاقی (۱)» نوشته‌ی ابوالقاسم فنائی
رضا ایرانمنش