راهنمای شرکت در المپیاد علمی جغرافیا

المپیاد جغرافیا یکی از المپیادهای نه‌گانۀ دانش‌آموزی است که به صورت سالانه در مراحل مختلف برگزار می‌شود. در واقع چند سالی است که جغرافیا به‌عنوان یکی از دروس مهم رشته علوم انسانی در این مسابقات دانش‌آموزی گنجانده شده است. به همین دلیل داوطلبانی که در رشته ادبیات و علوم انسانی و معارف اسلامی در حال تحصیل هستند، امکان شرکت در این المپیاد را دارند.

به علاوه برای شرکت در المپیاد جغرافیا شرایط دیگری نیز قرار داده شده و لازم است فرایندهایی مانند ثبت‌نام و مطالعۀ منابع آزمون را طی کنید. بنابراین اگر قصد شرکت در این المپیاد را دارید یا می‌خواهید در مورد شرایط و مزایای آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، این مطلب را از دست ندهید.

برگزیدگان کشوری المپیاد علمی جغرافیا، از تسهیلات معافیت یا کسب امتیاز در کنکور سراسری برخوردار نخواهند شد.

 

معرفی المپیاد جغرافیا و مراحل آن

المپیاد جغرافیا یک مسابقه رقابتی است که میان دانش‌آموزان 16 تا 19 سال برگزار می‌شود. این المپیاد شامل مراحل مختلفی است که ابتدا در سطح داخلی و سپس در سطح بین‌المللی اجرا می‌شود. با وجودی که بسیاری از دانش‌آموزان، علاقه‌مند به شرکت در المپیادهای دانش‌آموزی هستند، بیش‌ترین نوجوانان موفق در این زمینه را دانش‌آموزان تیزهوشان تشکیل می‌دهند.

هدف از برگزاری این المپیاد افزایش انگیزه برای مطالعات جغرافیایی، بهبود سطح علمی، بحث و گفتگو در مورد مباحث مرتبط با این رشته در میان دانش‌آموزان، به‌روز شدن با دانش دنیا و تقویت نشاط و خلاقیت در میان نوجوانان است. به علاوه مانند سایر رشته‌های المپیادی، برگزاری المپیاد در این رشته نیز موجب بهبود ارتباطات بین‌المللی و تبادلات فرهنگی میان دانش‌آموزان از کشورهای متفاوت می‌شود.

مراحل برگزاری المپیاد جغرافیا به صورت داخلی

اولین المپیاد جغرافیا در ایران در سال 1397 برگزار شد. دانش‌آموزان مجاز به شرکت در این مسابقه باید در حال تحصیل در پایه‌های دهم و یازدهم رشته علوم انسانی باشند. المپیاد داخلی جغرافیا شامل سه مرحله است:

• مرحله اول المپیاد داخلی جغرافیا

مانند همۀ المپیادهای داخلی، مرحله‌ی اول المپیاد علمی جغرافیا معمولاً در اوایل بهمن‌ماه و در قالب تست‌های چندگزینه‌ای برگزار می‌شود.

• مرحله دوم المپیاد داخلی جغرافیا

مرحلۀ دوم در میان برندگان اولین مرحله و در اردیبهشت برگزار می‌شود. معمولاً تعداد برگزیدگان در این مرحله که مجاز به شرکت در مرحلۀ سوم هستند، حدود 40 تا 50 نفر است.

• مرحله سوم المپیاد داخلی جغرافیا

رقابت مرحلۀ سوم با چهار برنده به پایان می‌رسد که مدال‌های طلا، نقره، برنز و یا گواهی شرکت در دوره از آن خود می‌کنند. به طور معمول اعضای تیم ملی برای شرکت در المپیاد جهانی جغرافیا نیز از میان این نفرات خواهند بود. البته سایر پذیرفته‌شدگان در این مرحله نیز می‌توانند در دورۀ آموزشی تابستانی شرکت کنند و به‌منظور کسب مدال به رقابت بپردازند.

ظرفیت و تعداد مدال‌های دورۀ آموزشی تابستانی المپیاد جغرافیا به صورت سالانه توسط آموزش و پرورش طی یک بخشنامه رسمی مشخص و اعلام می‌شود. این موارد شامل تعداد ظرفیت پذیرش، تعداد مدال برنز، نقره و طلا است.

مراحل برگزاری المپیاد جهانی جغرافیا

برگزاری المپیاد جهانی جغرافی تا پیش از سال 2012 هر دو سال یک بار بود. ولی از سال 2012 به صورت سالانه و عموماً در مردادماه برگزار می‌شود. المپیاد جهانی جغرافیا به‌عنوان یکی از معتبرترین المپیادهای جهانی در سطح جهان شناخته می‌شود. تعداد اعضای شرکت‌کننده برای هر تیم از هر کشور 4 نفر است و رقابت در سه مرحله آزمون کتبی، آزمون چندرسانه‌ای و آزمون عملی برگزار می‌شود. آزمون عملی یا میدانی شامل مشاهده، نقشه‌خوانی و تحلیل جغرافیایی و چند مبحث دیگر است.

زمان و شرایط ثبت‌نام المپیاد علمی جغرافیا

اولین گام برای شرکت در المپیاد جغرافیا، آگاهی از زمان و شرایط ثبت‌نام در این رقابت است. در ادامه مهم‌ترین نکاتی که باید برای شروع بدانید را با هم بررسی می‌کنیم. هم‌چنین می‌توانید با کلیک بر روی لینک معرفی انواع المپیاد دانش‌آموزی و شرایط شرکت در آن، با شرایط کلی چنین المپیادهایی آشنا شوید.

زمان ثبت‌نام آزمون المپیاد جغرافیا

زمان ثبت‌نام المپیاد جغرافیا با توجه به برگزاری مرحله اول در بهمن ماه، اواخر آذر و اوایل دی‌ماه در نظر گرفته شده است.

برای اطلاع از فرایند دقیق نام‌نویسی لازم است به دفترچه ثبت‌نام المپیادهای دانش‌آموزی مربوط به همان سال مراجعه کنید. برای مطالعه و دانلود این راهنما می‌توانید به سایت ثبت‌نام المپیادهای علمی دانش‌آموزی به نشانی oly.medu.ir مراجعه کنید. 

شرایط ثبت‌نام المپیاد جغرافیا

برای ثبت‌نام در المپیاد علمی جغرافیا شرایط عمومی و اختصاصی مشخص شده است. شرایط عمومی مربوط به همۀ المپیادهای علمی دانش‌آموزی است. شرایط اختصاصی مختص شرکت در المپیاد دانش‌آموزی جغرافیا است. 

دانش‌آموزان واجد شرایط عمومی و اختصاصی می‌توانند در بیش از یک آزمون المپیاد شرکت نمایند.

بیشتر بخوانید: المپیاد علوم و فناوری نانو برای دانش‌آموزان

اهداف و مزایای شرکت در المپیاد جغرافیا

شرکت در المپیاد جغرافیا و کسب رتبه در آن برای دانش‌آموزان مزایای زیادی خواهد داشت. البته این مزایا برای همۀ رشته‌ها وجود دارد ولی مزایای در نظرگرفته‌شده برای برگزیدگان هر کدام از رشته‌های المپیادهای دانش‌آموزی با هم متفاوت است. در ادامه تسهیلات و مزایای درنظرگرفته‌شده برای برگزیدگان المپیاد علمی جغرافیا را توضیح می‌دهیم.

برگزیدگان کشوری المپیاد علمی جغرافیا و حتی دارندگان مدال طلای کشوری، از تسهیلات معافیت یا کسب امتیاز در کنکور سراسری برخوردار نخواهند شد. به طور کلی برگزیدگان رشته‌های سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی و نانو فناوری نیز مانند جغرافیا امتیازی در مورد معافیت از شرکت در کنکور سراسری ندارند. ولی دارندگان مدال‌های طلا، نقره و برنز مرحله‌ی کشوری المپیادهای علمی جغرافیا و رشته‌های ذکر شده می‌توانند از تسهیلات ارائه شده توسط بنیاد ملی نخبگان بهره‌مند شوند.

در حالی که امتیاز معافیت از کنکور برای دارندگان مدال طلا در المپیاد رشته‌های ریاضی، نجوم و اخترفیزیک، کامپیوتر، فیزیک، ادبی، زیست‌شناسی و شیمی در نظر گرفته شده است. ولی دارندگان مدال طلای کشوری المپیاد در رشته‌های اقتصاد و مدیریت، تفکر و کارآفرینی و علوم زمین علاوه‌بر نداشتن امتیاز معافیت از شرکت در کنکور، از تسهیلات بنیاد ملی نخبگان هم برخوردار نمی‌شوند.

مزایای بنیاد ملی نخبگان شامل دریافت حقوق ماهیانه و تسهیلات ویژۀ مالی و اعتباری به‌منظور شرکت در کنفرانس‌ها و همایش‌های علمی داخلی و خارجی است. هم‌چنین بنیاد ملی نخبگان برای دانش‌آموزان پسر دارندۀ مدال طلا تسهیلات نظام وظیفه‌ در نظر گرفته است.

سایر مزایای شرکت در المپیاد جغرافیا شامل اهدای جوایز نقدی و لوح تقدیر است. هم‌چنین برخی امتیازات پژوهشی و امکان حضور در همایش‌های ملی نیز به شرکت‌کنندگان ارائه می‌شود.

به‌علاوه فراموش نکنید که به طور کلی همۀ برگزیدگان جهانی از جمله المپیادهای بین‌المللی، جایگاه علمی مناسبی در رشتۀ خود کسب خواهند کرد که می‌تواند در دریافت بورسیه‌های علمی از دانشگاه‌های معتبر جهان و حضور در همایش‌های بین‌المللی تاثیر قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.

بیشتر بخوانید: بورسیه تحصیلی مدارس خارج از ایران برای افراد زیر 18 سال

منابع و سوالات المپیاد جغرافیا

روشن است که بهترین راهکار برای موفقیت در المپیادهای داخلی و بین‌المللی، مطالعۀ منابع تعیین شده و هم‌چنین سوالات مطرح‌شده در سال‌های گذشته است.

منابع شرکت در مرحله اول المپیاد جغرافیا شامل موارد زیر است:

• کتاب جغرافیای ایران پایه‌ی دهم دبیرستان
• جغرافیا 2 پایۀ‌ یازدهم دبیرستان رشته علوم انسانی
• جغرافیا 3 (کاربردی) پایه‌ دوازدهم دبیرستان رشته علوم انسانی
• کتاب انسان و محیط زیست پایه‌ یازدهم دبیرستان
• بخش جغرافیای کتاب مطالعات اجتماعی پایه‌های هفتم، هشتم و نهم دوره متوسطه اول دبیرستان

منابع زیر نیز مربوط به مرحله دوم المپیاد علمی جغرافیا هستند:

• کتاب جغرافیای 2 پایه یازدهم متوسطه دوم دبیرستان
• جغرافیای 3 پایه دوازدهم متوسطه دوم دبیرستان
• مبانی نقشه‌خوانی، نوشته دکتر مجتبی ایمانی، انتشارات دانشگاه تهران (فصل‌های اول تا ششم و دهم تا سیزدهم)
• مبانی جغرافیای سیاسی، نوشته فاطمه ‌سادات میراحمدی، دکتر دره میرحیدر (مهاجرانی)، و عمران راستی، انتشارات سمت (فصل‌های چهارم و پنجم)
• کتاب مقدمه‌ای بر جغرافیا، نوشته جان اسمیت، ترجمه‌ی سیدیحیی صفوی و مهدی مدیری، چاپ سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ترجمه دکتر مهران مدیری و دکتر رحیم صفوی

برای مرور نمونه سوالات المپیاد جغرافیا، می‌توانید به صفحه نمونه سوالات المپیادی مراجعه کنید.

جمع‌بندی

المپیاد جغرافیا برای دانش‌آموزان علاقه‌مند و مستعد در این رشته برگزار می‌شود. لازم است شرکت‌کنندگان از شرایط عمومی و اختصاصی برخوردار باشند. منابع اصلی مراحل اول و دوم این المپیاد تا حد قابل اطمینانی مشخص شده و شامل چند کتاب‌ درسی و چند عنوان کتاب مرجع در حوزۀ جغرافیا است. هم‌چنین برای موفقیت در این آزمون و به خصوص مرحلۀ نهایی آن، تسلط به زبان انگلیسی ضرورت دارد. به خصوص این‌که المپیاد جهانی کاملا به زبان انگلیسی برگزار می‌شود.

اگر داوطلب شرکت در این المپیاد هستید، لازم است به این نکته توجه کنید که حتی کسب مدال طلای کشوری نیز موجب معافیت از کنکور نمی‌شود. ولی می‌توانید از سایر تسهیلات مالی و مزایای پژوهشی برخوردار شوید. کافی است به رشته جغرافیا علاقه‌مند باشید و تلاش لازم را صرف کنید. موفقیت در سطح جهانی شانس پذیرش در دانشگاه‌های معتبر و حضور در همایش‌های بین‌المللی را افزایش می‌دهد.